Door leenstelsel kiezen havisten vaker studie met hoger verwacht salaris

Bas Karreman, Zhiling Wang & Frank van Oort (2020), Economisch Statistische Berichten. [download]

De invoering van het sociale leenstelsel heeft voor veel studenten financiële consequenties. Zo bouwen ze een studieschuld op die terugbetaald moet worden, ongeacht welke studie men kiest. Maken studenten nu onder de druk van het leenstelsel ook andere studiekeuzes met een hoger verwacht salaris als insteek?

 

IN HET KORT:

• Na de invoering van het leenstelsel kiezen havo-gediplomeerden vaker studies die een hoog salaris in het vooruitzicht stellen.
• Het veranderde keuzegedrag wordt voornamelijk aangestuurd door vrouwelijke havo-gediplomeerden.
• Ook een laag inkomen van de ouders, grote afstand tot het studieaanbod en lage schoolprestaties zijn relevant”

 

Recentelijk is er veel aandacht van beleidsmakers en politiek, onderzoekers en media wat betreft het in 2015 ingevoerde sociale leenstelsel voor studenten. Deze aandacht richt zich met name op de invloed die dit stelsel heeft op de financiële onzekerheid van studenten, zowel tijdens de studie als daarna. Zo neemt de gemiddelde studieschuld per student toe (Pouwels-Urlings, 2019), blijven studenten sinds de invoering van het leenstelsel vaker (en langer) thuis wonen (Van den Berg en Van Gaalen, 2018), en spelen financiële motieven zoals leenaversie en hoge studiekosten een rol in de verminderde doorstroom van mbo-studenten naar het hbo (Nooij et al., 2016). Tevens ervaren studenten sinds de invoering van het leenstelsel meer mentale druk door een combinatie van een verslechterde financiële situatie, een verhoogde prestatiedruk in het onderwijs, en de hogere verwachtingen aangaande hun toekomst (RIVM, 2018). Ook het vinden van een passende baan of geschikte woonruimte na de studie is voor veel studenten een stressfactor (SER, 2019).

De bestaande studies naar de gedragsveranderingen van (aankomende) studenten als gevolg van de invoering van het sociale leenstelsel richten zich met name op de kostenkant en de directe financiële consequenties voor studenten. De invoering kan echter ook leiden tot bewustere studiekeuzes die resulteren in hogere opbrengsten na afstuderen

Omdat aankomende studenten een hogere eigen bijdrage leveren aan de studiekosten, is het aannemelijk dat ze een kosten-batenafweging maken waarin ook extrinsieke factoren zoals arbeidsmarktperspectief en verwacht salaris een rol spelen (Tweede Kamer, 2014).

In deze bijdrage analyseren we, voor het eerst op kwantitatieve wijze, de impact van het sociale leenstelsel op de studiekeuze, rekening houdend met het verdienpotentieel van een diploma in het hoger onderwijs.